ZAVRŠNI RADOVI NA MUNARI DŽAMIJE ESME SULTANIJE U JAJCU

Nacionalni spomenik BiH

     Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika BiH 2003. godine donijela je odluku kojom se područje i ostaci graditeljske cjeline - Čaršijska (Esme Sultanije) džamija u Jajcu sa pratećim objektima: šadrvanom, stambenim objektom, mektebom i haremom, proglašavaju nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine.

Historijat

     Prema tarihu iznad portala, džamija je podignuta 1749./50. godine, a njen osnivač je čauški čehaja Emir Mustafa. Tarih ukazuje da je na na tom mjestu postojala ranije džamija Mir Mustafe Čehaje (Mujezinović,1998.  261. str.).

     U vezi imena Esme Sultanije postoji sačuvano predanje da je Esma sultanija, supruga bosanskog namjesnika Mehmed paše Muhsinovića sagradila ovu džamiju i dva mosta na Vrbasu. Kako je bila bolesna, astrolozi su joj prorekli da će ozdraviti ukoliko napravi tri zadužbine. Od svoga nakita je podigla pomenutu džamiju i mostove na Vrbasu (Mujezinović, 1998. str. 262.).

     Pošto je Mehmed paša Muhsinović bio namjesnik Bosne u dva navrata - prvi put do 1763. godine, a drugi put od 1770. do1772. godine, javlja se pitanje usklađenosti gornjeg natpisa iz 1749./50. godine sa ovim datumima. Logično bi bilo pretpostaviti da je na mjestu današnje Esme Sultanije džamije ranije postojala džamija, a koju je, prema natpisu podigao čauški čehaja Emir Mustafa 1749./50. godine. Esme Sultanija je mogla jedino nastati između 1760.-63. i 1770.-72. godine, kada je Mehmed paša Muhsinović bio namjesnik Bosne.

     Jedno vrijeme, tačnije do 1922. godine, kupola džamije bila je pokrivena krovom sa šindrom, ali je intervencijom te godine drveni krov skinut i džamiji vraćen raniji izgled.

Izgled džamije 

     Esme Sultanije džamija pripadala je centralnom potkupolnom tipu džamije, sa natkrivenim sofama i kamenim minaretom.

     Esme Sultanije džamija bila je najvredniji objekat među jajačkim džamijama osmanskog perioda. Prema M. Mujezinoviću ova džamija je spadala među posljednje izgrađene džamije u Bosni i Hercegovini koje su bile pokrivene kupolom.

     U sklopu džamijskog kompleksa nalazili su se i šadrvan, mekteb i greblje. Šadrvan je bio pokriven drvenom nadstrešnicom sa kupolom koja je ležala na osam drvenih stupova. U haremu džamije bilo je dvadesetak nišana od kojih je osam imalo epitafe. Najstariji spomenik datira iz 1238. (1822.) godine, a najmlađi iz 1292. (1875.) godine (Mujezinović,1998.  str. 262.).

     Objekat Esme Sultanije džamije u potpunosti je srušen 1993. godine. Svi fragmenti su uklonjeni sa lokacije i odvezeni u nepoznatom pravcu.