Pobjednička „historija“
„Historiju pišu pobjednici“- toliko puta potvrđena maksima čija utemeljenost nas prati tokom cijelog prošlog vijeka, ovih dana se očituje kroz razne proslave i obilježavanja jubileja u Bijelom Polju, Pljevljima, Beranama... U Bijelom Polju je organizovana „Proslava povodom sto godina oslobađanja od Turaka“, dok je u Pljevljima upriličen naučni skup pod nazivom „Stogodišnjica oslobađanja stare Srbije i Makedonije od turske okupacije (100 godina od početka Balkanskih ratova)“.
Najsvečanije je bilo u Beranama, gdje je nizom manifestacija obilježen jubilej „150 godina od osnivanja Berana i 100 godina Berana u Crnoj Gori“. Svečanosti je prisustvovao sada već bivši premijer Lukšić, koji je otkrio biste vojvode Gavra Vukovića i igumana Mojsija Zečevića, kao i bistu Miljana Vukova (koja je postavljena još prije više od pet godina). U Polimskom muzeju predsjednik opštine Vuka Golubović otkrio je spomen-ploču Rizvan-begu Jajčaninu: „...Rizvan beg je osim glavne ulice, projektovao i mnoge druge objekte u Beranama kao što su utvrđenje na Jasikovcu, kasarna Kršla, jedan od današnjih objekata Medicinskog centra u Beranama. Pored toga projektovao je džamiju, šedrvan i česmu, ispod zgrade Odbora Islamske zajednice. Rizvan beg je ličnost koja je zavrijedila da se ovom prilikom, povodom obilježavanja 150 godina od osnivanja Berana i 100 godina od kako je Berane u Crnoj Gori, otkrije ova spomen ploča koja će podsjećati na njegova djela. Dakle, može se reći da je njegovo djelo, na određeni način, udahnulo Beranama toga vremena dušu, plemenitost i solidarnost- kao zalogu zajedničkog suživota živih i dolazećih naraštaja...“.
Podpredsjednik Opštine, Braho Adrović, na izložbi starih knjiga održanoj istim povodom u Gimnaziji „Panto Mališić“, bio je još nadahnutiji: „... U Beranama nema prikladnijeg mjesta za prezentaciju starih knjiga od zdanja beranske gimnazije, kroz čije su klupe prošla mnoga poznata imena ovog kraja... Skoro stotinu godina ovdje se kovalo znanje, pisale prve pjesme, stvarale slike i crteži, kovali planovi o budućnosti gdje se oblikovao čovjek sposoban da se uhvati u koštac sa svim izazovima vremena koja su dolazila i prolazila. Tako je bilo i 1913., tako je bilo 1941., tako je i danas...“.
Nažalost, navedeno ne odgovara činjenicama- ni u sadašnjosti a ni kada se osvrnemo u prošlost. (Pretpostavljamo da gospodinu Adroviću nijesu poznati podaci o ubijanju i progonu muslimana za vrijeme Balkanskih ratova 1912-1913, čemu je naročito bilo izloženo stanovništvo Sandžaka?) Naime, u Beranama danas, osim novosagrađene džamije u naselju Hareme, ne postoji gotovo niti jedan objekat koji bi govorio u prilog tome da su grad osnovali Turci, bolje rečeno podanici Osmanlijskog carstva. Stara Čaršijska džamija je porušena još prije više od pola vijeka, kao i džamija u Haremima.
Ni šadrvanu nema ni traga. Istina, stara, tzv. „vakufska kuća“ je nedavno „obnovljena“. Međutim, očigledno se radi o krajnje neodgovornom odnosu prema kulturno-historijskoj baštini, jer je nepovratno uništen prvobitni izgled pomenutog objekta. Međutim moglo je biti i gore, jer jedno od predloženih arhitektonskih rješenja nije predviđalo ni ostanak ’Ahmed Hamdi-pašine česme’ iz 1883. godine!
U gradu ne postoji ulica koja nosi ime Rizvan-bega Jajčanina, niti Tahir-paše a ni Mehmed-bega Bahtijarevića. Kao ni zaslužnih Muslimana/Bošnjaka iz nekih potonjih vremena.
Ali je Berane zato posljednjih desetljeća sa svih strana okruženo ogromnim krstovima, demonstrirajući na taj način vjersku dominaciju. Ova sve učestalija pojava i u drugim dijelovima regiona, gdje krst dominira gradom, simbolizira jačinu hrišćanske vjere, kako tumači jedan od analitičara iz Srbije ocjenjujući to sasvim legitimnim. Postojeći nazivi ulica kao i opštinski grb, slikovito govore o orijentaciji beranske lokalne samouprave tokom proteklih 20-tak godina.
Najveći broj beranskih Muslimana/Bošnjaka je trajno napustio svoj zavičaj. Prihvatile su ih uglavnom zemlje Zapadne Evrope a jedan veći broj se odselio za Podgoricu i Bar. Nemojmo se zavaravati da je ekonomski momenat bio presudan za takvu odluku. Privid ravnopravnosti je i danas učešće nekih Muslimana-Bošnjaka u vlasti. Oni, međutim, u nekim ksenofobičnim izjavama i djelima često čak i prednjače u odnosu na svoje kolege iz DPS/ SDP-a!
I još nešto: Berane je starije od 150 godina!
Centar za turkološka istraživanja Balkana (najjača, najbogatija i najbolje opremljena turkološka biblioteka u Evropi, sa više od 40 hiljada knjiga), sadrži dokumenta koja govore o postojanju Berana još 1580. godine i to kao administrativni centar. To su predočili profesori sa prištinskog Univerziteta dr Tadžida Zupčević-Hafiz i Nimetullah Hafiz, na simpozijumu koji je takođe priređen povodom obilježavanja “dva velika jubileja”. Profesorica Zupčević-Hafiz je tom prilikom izrazila čuđenje da se proslavlja i obilježava tek sto pedeset godina od formiranja grada, koji se pominje još u 16. vijeku!?
Mirsad-Mirza Kurgaš
16.12.2012.g./3.Safer 1434.h.g.
